Iedere maand schrijft een van de creatievelingen van TriMotion een blog over over wat hem/haar bezighoudt. Deze maand is Nienke Goossen aan de beurt! Zij duikt de wereld in van de openbare ruimte en technologie. Wat doet deze combinatie met ons gedrag?
Publieke ruimten zijn door corona en technologisering van onze samenleving misschien wel belangrijker dan ooit tevoren. De weinige ontmoetingen die we op dit moment hebben vinden plaats op straat, onderweg, in parken of op pleinen. Daarnaast heeft het coronavirus ervoor gezorgd dat we, nog meer dan voor het corona-tijdperk, afhankelijker zijn geworden van onze laptops, iPads en smartphones. Het blijde vooruitzicht is dat wanneer we onze bewegingsvrijheden terughebben we weer wat vaker afstand kunnen doen van alle schermen in ons leven. Publieke ruimten zijn ook dan het ideale toevluchtsoord. Het is tijd om publieke plekken nog meer te koesteren, mooier, verrassender, beter en prettiger te maken.
De invloed van technologisering op mensen
Om afstand te nemen van ons tech-, scherm-, en social-mediabrein moet het alternatief wel interessant genoeg zijn. Door onze smartphones, social media, fake news, politieke voorkeuren en algoritmes leven we allemaal in onze eigen bubbel. Publieke ruimten zijn een belangrijke tegenhanger van deze bubbel. Ze voorkomen eenzijdige beeldvorming. Op pleinen, in parken en winkelstraten vindt contact met anderen, niet gelijkgestemde mensen buiten onze bubbel, plaats. Het welbekende 'terras kijken' en het voeren van gesprekken met onbekenden op straat zorgt (vaak onbewust) voor meer begrip en inlevingsvermogen in andere culturen en denkwijzen. In plaats van tegenover elkaar staan hebben publieke plekken een natuurlijke kracht om mensen samen te brengen, mits goed vormgegeven en afgestemd op de omgeving, het gedrag van mensen en het gebruik gedurende de dag. Publieke plekken zorgen ervoor dat we geen vreemden van elkaar worden maar juist dichter bij elkaar komen. Interessant is dat deze plekken steeds dynamischer worden (denk aan divers gebruik), meer in het oog springen, verrassen of een uniek verhaal vertellen.
Een tweede reden waarom we publieke ruimte moeten koesteren is om de herinneringen die ze ons geven. Veel gebeurtenissen vinden plaats op vaak betekenisloze plekken. Gebeurtenissen met vrienden, bekenden of juist onbekenden zorgen voor herinneringen en juist die herinneringen geven plekken betekenis. Nu corona ons leven al een jaar lang bepaalt worden er veel minder herinneringen gemaakt. Nieuwe en blijvende herinneringen zullen na corona grotendeels vanzelf weer ontstaan. Maar ondanks deze sociale- en fysieke inhaalslag zal ons a-sociale schermgedrag en onze oordopjes-cultuur blijven bestaan. Mens en scherm loskoppen is (net als voor het corona-tijdperk) een flinke klus in de huidige samenleving. Hier en daar zal grof geschut nodig zijn, zoals verrassende interactieve installaties om het contact tussen mensen te prikkelen, subtiele ruimtelijke verbeteringen die de menselijke maat versterken of juist technologie inzetten om mensen te verbinden in plaats de kans te bieden om zich te verschuilen achter het eigen scherm.
Technologieën die ons ongemerkt vaak afsluiten van het publieke leven kunnen in dat geval juist ook helpen om mensen fysiek bij elkaar te brengen.
Is de natuurlijke kracht van publieke ruimte in gedrang?
Technologie kan enerzijds bedreigend zijn voor fysieke ontmoetingen, maar anderzijds juist de communicatie tussen mensen prikkelen en versterken. Social designers, interaction designers en het gebruik van creatieve technologieën zoals AR en VR bieden volop kansen om mensen te verbinden. Er zal op sommige plekken meer uit de kast gehaald moeten worden om de aandacht te trekken van bezoekers en passanten. Terwijl op andere plekken wordt gekozen voor minimale prikkels en rust. Hoe dan ook (wel of geen hippe technologie) is aandacht en inleven in bezoekers en passanten essentieel voor het maken van prettige ontmoetingsplekken. De voorbeelden hieronder laten zien hoe de kracht van publieke plekken; het bieden van veiligheid, comfort en vermaak op een eigen wijze wordt versterkt mét en zonder technologie.
Het is goed dat we door corona nog beter beseffen hoe belangrijk publieke plekken zijn voor het functioneren van onze samenleving. Het besef dat de eindeloze mogelijkheden van technologie niet op kunnen tegen wat een goede buurtbarbecue, een dag slenteren door de stad of een middag speeltuin oplevert, stelt gerust. Het besef dat technologie in de toekomst mensen alleen nog maar verbindt in plaats van meer afstand creëert, zou de norm moeten zijn. Maar is dit mogelijk? Misschien iets voor een volgend blog.